Khi xuất hiện tình trạng nhìn thấy những chấm đen di động, trôi nổi trước mắt (nhìn thấy các đốm và những đường nhỏ) đột ngột tăng lên và nhìn thấy các đốm lóe sáng bất thình lình, đó có thể là dấu hiệu của chứng bong võng mạc — một tình trạng nghiêm trọng cần có sự can thiệp y khoa ngay lập tức.

Võng mạc là lớp mô thần kinh của mắt và hoạt động như một cuốn phim trong máy quay. Khi ánh sáng đi vào trong mắt, nó xuyên qua giác mạc và thủy tinh thể và được hội tụ trên võng mạc. Võng mạc có chức năng chuyển năng lượng ánh sáng thành thị lực và gửi thông tin ngược về não qua những dây thần kinh thị giác. Hoàng điểm là phần trung tâm và nhạy cảm của võng mạc và nó cung cấp nội dung cũng như độ sắc nét của thị lực.

Bong võng mạc (Retinal Detachment) là gì?

– Bong võng mạc là khi võng mạc bị bong rời ra khỏi thành nhãn cầu. Nếu không điều trị sớm, bong võng mạc có thể dẫn đến mất thị lực một phần hay mất thị lực toàn phần.

Nguyên nhân gây ra bong võng mạc

• Bong VM xảy ra khi trên VM có một hoặc nhiều vết rách. Chất dịch trong mắt sẽ chảy vào lỗ rách và tách dần VM ra khỏi lớp mô nuôi dưỡng phía bên dưới.

• Vết rách được hình thành từ các thoái hóa võng mạc, đặc biệt là thoái hóa võng mạc chu biên. Những người có tiền sử chấn thương mắt, cận thị nặng, xuất huyết dịch kính võng mạc, bệnh võng mạc đái tháo đường… có nguy cơ bị bong võng mạc cao hơn những người bình thường.

• Các thoái hóa võng mạc chu biên gặp ở mọi người nhưng hay gặp ở mắt cận thị nặng. Trên các vùng thoái hóa võng mạc xuất hiện các lỗ thủng. Tuy lỗ thủng không lớn nhưng dịch trong buồng dịch kính vẫn luồn vào dưới võng mạc qua lỗ thủng và gây ra bong võng mạc.

• Các trường hợp rách võng mạc chu biên có thể xảy ra khi xảy ra hiện tượng bong dịch kính sau, hay gặp ở tuổi 60 -70 tuổi.

• Chấn thương mắt có thể gây ra rách võng mạc do chấn động hoặc do hoại tử võng mạc chu biên.

Các triệu chứng của bong võng mạc

• Những người trung niên và người già có thể nhìn thấy những điểm đen trôi bồng bềnh được gọi là hiện tượng ruồi bay hay những ánh sáng chói. Trong hầu hết các trường hợp, những triệu chứng này không chỉ ra được những vấn đề nghiêm trọng.

• Ở vài mắt, sự xuất hiện bất ngờ những vệt hay những đốm sáng có thể là dấu hiệu của bệnh bong võng mạc. Một cuộc kiểm tra chuyên sâu về võng mạc với bác sĩ chuyên khoa mắt sau khi làm nở giãn đồng tử để xác định nguyên nhân của triệu chứng.

• Vài bệnh bong võng mạc có thể tiến triển âm thầm đến khi phần lớn của võng mạc bị bong ra. Những trường hợp cá biệt như vậy, bệnh nhân có thể chú ý sự xuất hiện một bóng tối ở vài nơi trong thị lực của họ.

• Những trường hợp nặng hơn, bong võng mạc sẽ làm nhòe mờ thị lực trung tâm và làm mất tầm nhìn đáng kể ở mắt bị ảnh hưởng.

• Một số bệnh bong võng mạc có thể xuất hiện thình lình và bệnh nhân sẽ mất thị lực toàn phần ở một mắt. Sự mất thị lực nhanh có thể cũng gây ra bởi máu chảy vào trong dịch kính, tình trạng này xảy ra khi võng mạc bị rách.

Các cách điều trị bong võng mạc

Nếu võng mạc bị rách nhưng việc bong chưa xảy ra, việc điều trị nhanh có thể ngăn ngừa sự xuất hiện của việc bong hoàn toàn. Ngay khi võng mạc bị bong, nó cần được điều trị bằng phẫu thuật.

Chụp quang đông Laser: Khi những vết rách mới ở võng mạc được tìm thấy cùng với một chút sự bong tróc võng mạc, các vết rách đôi khi sẽ được khâu với ánh sáng Laser. Laser đặt những đốt nhỏ xung quanh bờ vết rách. Chúng sẽ để lại những vết sẹo có thể khâu những cạnh của vết rách ngăn cho chất lỏng chảy qua và dồn chúng lại dưới võng mạc.

Điều trị đông lạnh: Đông lạnh thông qua tròng trắng của mắt đằng sau vết rách võng mạc cũng sẽ thúc đẩy các mô sẹo và khâu các bờ mép vết rách.

Điều trị phẫu thuật: Việc kết dính lại võng mạc bao gồm việc khâu lại các vết rách võng mạc với nguyên liệu silicone được khâu đến lòng trắng làm lỏm cầu mắt hướng vào trong. Sự ứng dụng đông lạng khi đó được dùng để gắn võng mạc với các lớp nằm bên dưới.

• Các quy trình mới hơn đã được phát triển để đạt được kết quả tương tự bằng việc dùng kim tiêm khí vào trong mắt ở những ca phù hợp.

• Phẫu thuật có thể được thực hiện với thuốc mê hay tiền mê phụ thuộc vào quy trình, tuổi và sức khỏe của từng bệnh nhân.

• Ở những ca bong võng mạc phức tạp cần dùng đến công nghệ gọi là cắt phần trước dịch kính. Việc phẫu thuật này là lấy hết dịch kính từ mắt. Ở vài trường hợp, khi võng mạc mà tự bong ra bị co hay để lại sẹo, không khí hay khí có thể phải được dùng để lắp các lỗ dịch kính tạm thời.

Kết quả phẫu thuật

• Sau mổ thị lực có thể tăng hoặc như cũ hoặc giảm tuỳ theo thời gian bị bong và tình trạng bong nặng hay nhẹ. Nếu bong võng mạc chưa qua hoàng điểm, tức là vùng nhìn trung tâm của bệnh nhân chưa bị ảnh hưởng thì kết quả thị lực sẽ cao. Nếu đã bong qua hoàng điểm thì phục hồi tùy thuộc vào thời gian bong và các tổn thương phối hợp.

• Một số trường hợp do bệnh nặng nên cần phải mổ thêm một hoặc hai lần nữa và có khi phải sử dụng những loại thuốc đặc biệt bơm vào trong mắt để làm cho VM áp trở lại.

Phòng ngừa

• Khi có triệu chứng ruồi bay hoặc có chớp sáng nên đến các cơ sở chuyên khoa mắt để khám ngay.

• Bệnh nhân bị cận thị nên khám mắt định kỳ 6 tháng một lần.

• Khi một mắt đã bị BVM thì phải kiểm tra mắt còn lại ngay để phát hiện sớm những tổn thương mới và dùng tia Laser để điều trị.